Dynia - kolorowy symbol jesieni

Dynia, o której na kilka stuleci zapomniano nie tylko w Polsce, ale w ogóle w całej Europie, właśnie powraca do łask. Nie tylko za sprawą swych właściwości, ale również ciekawego smaku, który doskonale komponuje się z najróżniejszymi potrawami. Sprawdzi się zarówno jako składnik zup, element drugich dań, jak i koktajli czy deserów. I choć nie wszyscy o tym wiedzą, wyróżnia się aż 760 gatunków dyni! Wiele z nich zachwyca kolorem czy kształtem, ale warto też zwrócić uwagę na różnice w smaku. Część odmian nadaje się przede wszystkim do deserów, inne dobrze komponują się z mięsem lub rybami.

Sezon na dynię

Istnieje ok. 800 odmian dyń, w tym żółte, pomarańczowe, ciemnozielone, a nawet białe i szare. Sezon na dynie z lokalnych upraw gruntowych trwa od września do listopada. Należy jednak pamiętać, że niektóre gatunki są niejadalne i mogą służyć wyłącznie jako ozdoba. Małe sztuki można przechowywać w lodówce przez kilka tygodni, a większe egzemplarze w piwnicy.

Do najpopularniejszych dyń jadalnych zaliczają się: dynia olbrzymia, dynia zwyczajna, kabaczek i cukinia, dynia piżmowa oraz różne ogrodowe odmiany dyni. Na szczególną uwagę zasługuje dynia makaronowa, której miąższ dzieli się na cienkie włókna po ugotowaniu warzywa w całości. Chętnie kupowane są również dynie hokkaido, które można przygotowywać i jeść razem ze skórką. Warto też sięgnąć po jeden z mniej znanych rodzajów dyni:

Dynia piżmowa

Swoim kształtem przypomina gruszkę. Cienka skórka nie wymaga obierania. Przed ugotowaniem dynię piżmową wystarczy przekroić i wyjąć drobne pesteczki znajdujące się w środku. Można ją blendować na zupy kremy, zapiekać oraz robić z niej koktajle.

Dynia prowansalska (muszkatołowa)

Ulubienica szefów kuchni, którzy kochają ją za intensywnie pomarańczowy, soczysty miąższ oraz zapach melona. Po obraniu skórki można ją jeść na surowo lub używać jako składnik placków, kremów czy aromatycznych dżemów.

Dynia makaronowa

Po upieczeniu jej miąższ rozdziela się na kształt makaronu - aż szkoda byłoby nie wykorzystać tej właściwości! Ten rodzaj dyni służy więc nie tylko jako składnik placków, sosów i marynat, ale przede wszystkim może być podstawą do przygotowania warzywnego spaghetti.

Dynia kabocha

Jako jedna z nielicznych dyń ma jadalną skórkę. Jej drugą charakterystyczną cechą jest miąższ bez włókiem. Używa się jej głównie do deserów i ciast.

Dynia hokkaido

Jedna z najpopularniejszych odmian dyni w Polsce. Wyróżnia się grubą skórką i dość małym rozmiarem. Jej dużą zaletą jest to, że nie rozpada się podczas gotowania. Dzięki temu można robić z niej nie tylko puree czy zupy kremy, ale również leczo oraz gulasze.

Dynia - kalorie i składniki odżywcze

Dynia ma szereg właściwości, o których warto pamiętać wybierając idealne warzywo w kolorze intensywnego pomarańczu. Dlaczego pomarańczu? Naukowcy twierdzą, że to te odmiany są największa skarbnicą witaminy A, z grupy B oraz witaminy C. Jedząc ją dostarczysz organizmowi również sporej ilości potasu, magnezu, wapnia, żelaza i fosforanu. Ze względu na dużą zawartość błonnika, jedzenie dyni poleca się też osobom walczącym z zaparciami i problemami żołądkowymi. 

Większość odmian dyni zawiera dużo wody, co sprawia, że są częstym składnikiem wielu diet.  Wyjątkiem jest tutaj dynia hokkaido, która ma prawie trzy razy więcej kalorii od popularnej dyni olbrzymiej. Należy jednak pamiętać, że jej zwarty, apetyczny, soczyście pomarańczowy miąższ zawiera dużo więcej składników odżywczych niż inne odmiany dyni. Jakie płyną stąd wnioski dla nas? Tylko dynia hokkaido jest dosyć kaloryczna. Wszystkie inne odmiany (w tym dynia piżmowa) zaliczają się do modułu Warzywa.

Co do zasady, dynia jest niskokalorycznym produktem spożywczym. Poniżej podajemy uśrednioną wartość kaloryczną i składniki odżywcze dla 100 g dyni zwyczajnej (używanej najczęściej jako dekoracja na Halloween):

• 105 kJ / 25 kcal
• 1,1 g białko
• 0,1 g tłuszcz
• 4,6 g węglowodany
• zawartość wody 92%

Ile kcal ma dynia hokkaido (100 g)?

• 208 kJ / 67 kcal
• 1,7 g białko
• 0,5 g tłuszcz
• 13,6 g węglowodany
• zawartość wody 80%

Ile kcal ma dynia piżmowa (100 g)?

• 79 kJ / 19 kcal
• 0,3 g białko
• < 0,1 g tłuszcz
• 4,1 g węglowodany

dynia: Składniki odżywcze

Dynia jest produktem niskokalorycznym, podobnie jak spokrewnione z nią ogórki, melony i cukinie. Jest doskonałym źródłem składników odżywczych i witalności.

• Karotenoidy przekształcają się w witaminę A ważną dla wzroku. Ponadto działają jako antyoksydanty, czyli przeciwdziałają powstawaniu wolnych rodników w organizmie. Chronią przed rakiem oraz chorobami serca i  dolegliwościami naczyniowymi.
• Potas - ok. 300 mg w 100 g miąższu - reguluje gospodarkę wodną organizmu oraz w naturalny sposób usuwa z niego nadmiar wody.
• Błonnik ma pozytywny wpływ na trawienie, poprawia wygląd sylwetki, pracę serca i układu krążenia.
• Dynia jest ponadto bogata w witaminy B1, B2 i B6, C, E, kwas foliowy, magnez, żelazo i fosfor. Zawiera przy tym mało tłuszczu, co czyni ją ulubieńcem wszystkich osób dbających o sylwetkę.

Których dyń nie trzeba obierać?

Jadalną skórkę ma m.in. dynia:

• hokkaido,
• piżmowa,
• kabocha,
• delicata,
• mandaryn.

Przyrządzając ww. dynie wystarczy je umyć, przekroić i wyciąć gniazdo nasienne.

Przepisy z dynią

Od prostych przekąsek po wyrafinowane dania - dynia sprawia, że są przede wszystkim zdrowe. Dynia otwiera przed nami całą paletę kulinarnych możliwości - sprawdza się jako quiche, można z niej usmażyć placuszki albo upiec w piekarniku razem z innymi warzywami i podawać z pysznym dipem. Prawdziwym klasykiem jest pyszna i szybka w przygotowaniu zupa dyniowa. Ma liczne warianty smakowe: z curry i śmietaną albo imbirem i mleczkiem kokosowym, z nutą owocową, po azjatycku lub w wydaniu egzotycznym. A oto nasz ulubiony przepis!

Zupa dyniowa z nutą owocową

SKŁADNIKI DLA 6 OSÓB:

• 1 dynia hokkaido
• 3 cebule
• 1 czubata łyżeczka słodkiej papryki
• 600 ml bulionu warzywnego
• 300 ml soku pomarańczowego
• 200 ml śmietany
• 1 obrany kawałek imbiru (ok. 2 cm)
• odrobina soli i świeżo zmielonego pieprzu
• 1 łyżka masła
• olej z pestek dyni według uznania

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA:

Cebulę obrać i pokroić. Z dyni usunąć nasiona, grubo pokroić. Imbir obrać. W garnku roztopić masło, zeszklić cebulę. Po ok. 3 minutach dodać kawałki dyni, paprykę i imbir. Zalać bulionem warzywnym, wlać sok i śmietanę, gotować przez ok. 20 minut na małym ogniu. Wszystko zmiksować na gładką masę. Doprawić solą i pieprzem, można skropić przed podaniem odrobiną oleju z pestek dyni.

Ciekawostka: Pestki dyni można wysuszyć i podawać jako przekąskę, z powodzeniem zastępującą orzechy. Z pestek dyni wytłacza się również olej, który jest produktem delikatesowym i nadaje doskonały aromat sałatkom i zupom.

MAKARON Z DYNIĄ I SZAŁWIĄ

SKŁADNIKI NA 4 PORCJE:

(na 1 porcję – podziel ilości składników przez 4)

• 600 g dyni (najlepiej odmiany piżmowej)
• sól
• oliwa
• 100 g orzechów nerkowca (najlepiej pokruszonych)
• 1 garść liści szałwii
• 1 łyżka świeżo wyciśniętego soku z cytryny
• 50 g świeżo startego parmezanu
• 500 g makaronu tagliatelle

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA:

Dynię obrać, usunąć nasiona, pokroić na grube plastry, ułożyć je w płaskiej, żaroodpornej formie, posolić i skropić oliwą. Piec w nagrzanym piekarniku w temperaturze 200 st. C przez 10 minut. Następnie posypać orzechami nerkowca i pociętymi na paseczki liśćmi szałwii. Zapiekać przez kolejnych 10 minut. W tym czasie ugotować makaron w osolonej wodzie, odlać. Dynię grubo posiekać, wymieszać z odrobiną oliwy i parmezanem. Podawać z makaronem.

DŻEM Z DYNI I POMARAŃCZY

SKŁADNIKI:

• 500 g dyni (bez skóry i gniazd nasiennych)
• 4 duże mandarynki bezpestkowe
• 2 jabłka golden
• 2 świeże pomarańcze
• 400 g cukru
• 1/4 łyżeczki imbiru w proszku

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA:

Przygotować skórkę  dwóch pomarańczy. Odkroić z nich białą część i włożyć do garnka. Zalać szklanką wody. Gotować 10 minut po czym odlać wodę. Powtórzyć czynność dwa razy. Ugotowane skórki wyjąć z wody i pokroić w drobną kostkę.

Dynię pokroić w kostkę. Mandarynki obrać i pokroić każdy kawałek na pół. Wycisnąć sok z dwóch pomarańczy i razem z dynią i mandarynkami wrzucić na patelnię lub nieprzywieralne naczynie do przygotowywania dżemów. Całość podgrzewać na średnim ogniu co jakiś czas mieszając. Dodać cukier, imbir i pokrojone w kostkę jabłka bez skórek.  Smażyć wszystko razem 1h, a następnie rozdrobnić blenderem. Gorący dżem wkładać do czystych słoików (najlepiej wcześniej wyparzonych) i mocno zakręcać. Słoiki pasteryzujemy w garnku z wodą. Zapasteryzowane stawiać dnem do góry i odwrócić gdy całkowicie wystygną. 

KOKTAJL Z DYNI I BANANA

SKŁADNIKI:

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA:

KREM Z DYNI Z MLEKIEM KOKOSOWYM