Prawie 50% ciężarnych odczuwa bóle pleców w okolicy kompleksu lędźwiowo-biodrowo-miednicznego (LBM). Zmiana wagi ciała oraz przesunięcie środka ciężkości wpływają na układ całego ciała, dlatego warto się zastanowić jak działa mechanizm zmian i znaleźć odpowiednie rozwiązanie dla przypadłości bólowych.

Fakty o bólu

Aktualne badania pokazują, że pierwsze bóle lędźwiowo-miedniczne występują bardzo wcześnie, między 12 a 18 tygodniem ciąży, co ciekawe wtedy prawidłowa waga ciężarnej niekoniecznie różni się sprzed stanu poczęcia[1]. Niestety tok badań prowadzi do faktów, iż z każdą kolejną ciążą problemy pojawiają się znacznie szybciej i w większym stopniu dokuczają.

W drugim i trzecim trymestrze ciąży, częściej niż w pierwszych tygodniach pojawiają się bóle o charakterze promieniującym (do pośladka czy kończyny dolnej).

Co takiego się dzieje w ciele przyszłej mamy?         

Do miednicy przyczepia się aż 35 mięśni. Zmiana kąta pochylenia miednicy wpływa na zmianę głębokości krzywizny kręgosłupa lędźwiowego, piersiowego i szyjnego – każdy z segmentów jest ze sobą połączony i działa w łańcuchu.  Zadaniem całego kompleksu lędźwiowo-biodrowo-miednicznego jest między innymi zapewnienie dużej stabilności. 

Ponieważ w obrębie tego kompleksu w okresie ciąży zachodzi wiele zmian (np. powiększająca się macica uciska okoliczne naczynia krwionośne i nerwy) nie zawsze jest jasne, który z jego elementów jest na tyle angażowany, że daje objawy bólowe. W związku ze złożonością problemu, przyszłe mamy zmagają się z bólem i nie potrafiąc skutecznie z nim walczyć za drogę leczenia uznają odpoczynek w pozycji siedzącej lub leżącej, co w perspektywie czasu wzmaga objawy.

Również układ hormonalny ciężarnych zmienia się diametralnie, a to wpływa na szkielet oraz mięśnie. Do tego aby mały organizm mógł się rozwijać potrzebuje korzystać ze wszystkiego, co posiada organizm mamy, ten okres niezwykle wyczerpuje zasoby i bardzo istotne jest aby odpowiednio przez niego przejść.


[1]Vermani E, Mittal R, Weeks A. Pelvic gridle pain and low back pain in pregnancy: a review. Pain Pract. 2010, 10, 60-71.

Zmiany postawy ciała a ból pleców w ciąży

Wraz z rosnącym brzuchem i wagą, w celu zrównoważenia przodopochylenia miednicy zwiększa się lordoza w dolnym odcinku kręgosłupa. Prawidłowa postawa ciała zaczyna być problemem i zaczyna dochodzić do dysfunkcji mięśni oraz szkieletu. Kość krzyżowa pochylona do przodu nie utrzymuje prawidłowej statyki miednicy i kręgosłupa dając objawy blokady w stawie biodrowo-krzyżowym. Cały proces skutkuje przenoszeniem sił w okolice bioder (kobiety ciężarne często skarżą się na bóle bioder) oraz powodują olbrzymie napięcie mięśni dna miednicy[1].

Jeśli chodzi o dysfunkcje mięśniowo-powięziowe są one kolejną najczęstszą przyczyną bólową w obrębie dolnych partii ciała nie tylko u ciężarnych. Jednak kobiety w tym okresie nadmiernie angażują zginacze stawu biodrowego, przez co wzrasta napięcie prostowników w odcinku lędźwiowym. Z kolei to prowadzi do zespołu skrzyżowania dolnego - osłabienia mięśni brzucha i prostowników biodra objawiający się bólem w dolnym odcinku kręgosłupa. Ta przypadłość dotyczy też dużej części osób, które spędzają więcej niż 4-5 godzin dziennie w pozycji siedzącej.

W objawach bólowych tej okolicy dochodzi do rozleniwienia mięśni, aż do opóźnienia ich aktywności podczas wykonywanych czynności, jak w przypadku pośladka (mięśnia pośladkowego wielkiego) oraz nadmiernej aktywności na przykład mięśnia dwugłowego uda. Zaburzenia czy przeciążenia prowadzą do powstawania punktów spustowych (nadmiernie czułe, wyczuwalne zgrubienia zlokalizowane wzdłuż napiętego pasma mięśniowego), które powodują ból promieniujący w różnych kierunkach.

U każdego z nas pośladek odgrywa ogromną rolę w zespołach bólowych dolnych części ciała. Jednym z najsilniejszych i głównych stabilizatorów w obrębie miednicy jest mięsień pośladkowy wielki, który również jest najsilniejszym prostownikiem biodra. Mięsień pośladkowy średni jest najsilniejszym odwodzicielem stawu biodrowego, a najważniejszym jego zadaniem jest stabilizacja miednicy w podporze na jednej kończynie (np. podczas płynnego chodu).

Z nieaktywnym lub osłabionym mięśniem pośladkowym średnim (szczególnie u kobiet w ciąży) ból pleców pojawia się 8 razy częściej niż w przypadkach, gdy mięsień pośladkowy średni jest aktywny i jest wystarczająco silny[2].

Za ból okolicy pośladka zazwyczaj odpowiadają nadmiernie napięty mięsień pośladkowy wielki, średni i mały i mięsień gruszkowaty.

Natomiast ból okolicy lędźwiowo-krzyżowej to sprawka pośladkowego wielkiego i średniego, dodatkowo czworobocznego lędźwi, prostego brzucha, mięśnia wielodzielnego (który ciągnie się od kości krzyżowej aż do podstawy czaszki) oraz płaszczkowatego (spięte łydki, skurcze łydek).

Niefarmakologiczne metody leczenia bólu

Ważne: przed podjęciem działań należy skonsultować je z lekarzem lub specjalistą!

Farmakologiczne leczenie bólu jest ostatecznym i niestety chwilowym rozwiązaniem. Stosowane jest jedynie w nasilonych dolegliwościach i przy niewielkich ilościach farmaceutyków.

Alternatywą dla leków stanowią niefarmakologiczne strategie radzenia sobie z bólem, które stanowią  długotrwałe rozwiązanie z racji usunięcia problemu a nie tylko objawu.

Pytanie, co możemy zrobić kiedy boli?

Masaż – rozciągać tkanki, działając relaksacyjnie, również wpływając na wydzielanie się endorfin, które uśmierzają ból.

Akupunktura oraz akupresura - poprzez akupunkturę zmniejszamy percepcję bólu, akupresurą zaś niwelujemy punkty spustowe, które są źródłem promieniującego bólu.

Pozycje ciała oraz aktywność fizyczna – przyjmowanie pozycji ciała przybliżonych do prawidłowej postawy ciała, unikanie długiego stania, spanie w odpowiedniej pozycji, dodatkowo aktywność fizyczna (wg zaleceń lekarza) oraz aktywizacja i wzmacnianie osłabionych struktur.

Fizykoterapia, Fizjoterapia oraz Kinezyterapia – zarówno, jako profilaktyka oraz leczenie zespołów bólowych.

Ciąża to wyjątkowy okres w życiu kobiety, dlatego zwróć uwagę, że:

 „1. Nadwaga i otyłość ciężarnych predysponują do wystąpienia bólu w okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa.

2. Aktywność fizyczna kobiet przed ciążą oraz w czasie jej trwania pozytywnie wpływa na zdrowie i samopoczucie przyszłych matek.

3. Połowa ankietowanych ciężarnych z dolegliwościami bólowymi okolicy lędźwiowo-krzyżowej przyznaje się do całkowitego braku aktywności fizycznej[3]”.

[Autor: Anna Wawrocka]



[1]Olsson C, Nilsson-Wikmar L. Health-related quality of life and physical ability among pregnant women with and without back pain in late pregnancy. Acta Obstet Gynecol Scand. 2004, 83, 351-357.

[2]Jasiński R, Skrzyniarz M, Zasławski R. Back pain in pregnant women. Ginekol Pol. 2000, 71, 231-236.

[3]www.przeglad.amp.edu.pl/uploads/2017/1/115_1_50_2017.

29. marca 2018 r.
Zamknij menu